Lääʹddjânnmest âlgg leeʹd jiõččnaz da ååskteei pâʹsttemvuõtt âʹlnn ââʹnned raajjstaanvuõđstes. Raajjâm vueʹlnn nuõrttraaj cõggâmčuâll lij miârkteejes vueʹss tän pâʹsttemvuõđ. Cõggâmčuâll raʹvvai raajjvälvvmõõžž täʹst da ååʹn. Raajjčuâlast lij šurr miârkktõs jieʹttvueʹjji vaaldšummšest raajâst. Fyyslaž cõggâmčuâll lij viâltteʹmes nuuʹbb valdia riõššâm leʹbe veiddaz lääʹjjteʹmes jânnmapueʹttem vueʹjjest. Cõggâmčuâll še uuʹccad Lääʹddjânnam repččamvuõđ Ruõššjânnam raajjvälvvam viõǥǥâst.
Nuõrttraaj cõggâmčuâllhaʹŋǩǩõs ouddan
Haʹŋǩǩõõzzâst ouddne veeidasmettsaž raajjâm-määʹttest da ođđ vuuʹd jåʹttje ooudâs. Haʹŋǩǩeemvuuʹd nuʹtt 1000 mäddvuäʹmsteei liâ kullum da siʹjjid liâ ouddam raajjâmtuʹmmstõõǥǥid, koin låʹnste ââʹnnemvuõiggâdvuõđ čõggâmčuâll-voudda. Čõlggâmčuâll- vuuʹdest liâ viirtam muõrid nuʹtt 190 ǩilomettar määʹtǩest. Cõggâmčuâl raajjmõš lij jååʹttmen 27 vuuʹdest Viroluutâst Raajj- Jooʹspa. Vuõssmõõzzi vuuʹdi vuâsttaväʹlddem- da kuddânââʹnnemvalmštõõllmõõžž liâ jååʹttmen.
Plaan mieʹldd cõggâmčuâl räʹjje nuʹtt 200 ǩilomettar mätkka 1300 ǩilomettar kookka nuõrttraʹjje. Ceâlai cõggâmčuâll lij mieʹrr vuäǯǯad valmmša eeʹǩǩen 2026. Šuurmõs vueʹss cõggâmčuâlast puätt sâjjeed ooʹbbdneǩraajâst, kååʹtt lij raaji välvvam vääžnʼjummus vuʹvdd. Ceâlai raaj kookkadvuõʹtte cõggâmčuâl ij leäkku jeärmmai raajjâd.
Cõggâmčuâll lij čuâl, tõn kuâŋŋsaž čuõkku da jõʹlǧǧes pääiʹǩ de teeknlaž valvvâmriâžldõõǥǥ raajjâm ceâlaivuõtt., kååʹtt puätt leeʹd vääžnai raajjvälvvam tuâjjneävv. Ij ni tät ceâlaivuõtt leäkku õhttu räʹtǩǩõs ni måkam akkummša, ǥu lij pâi pieʹǩǩ raaji välvvam ceâlaivuõtt. Cõggâmčuâll oudd Raajjvärddjemstroiʹttla lââʹzz reagâʹsttemääiʹj da hiâlpad räʹtǩǩeemnalla jieʹttvueʹjji vaaldšummuž ǩiõleeʹl, cõõggeeʹl, miâlǥeeʹl da vuäʹpsteeʹl oummi liikkummuš raaʹjest. Čuâl paʹldde raajjâm čuõkku vieʹǩǩin Raajjvärddjemstrooiʹtel pâstt reagâʹstted ânnʼjõõzz jåʹttlubun liikkummšid väʹlddkååʹdd raajâst. Jeeʹres kuånstt raajjvälvvam viõkklâttmõššân, mâʹt-a tuâjjoummi da teeknlaž välvvam lââʹzztummuš raajjvuuʹdid, jeäʹla cõggâmčuâl hääʹlbab jiâ-ga jåʹttlab räʹtǩǩõõzz. Cõggâmčuâl peʹšttemäiʹǧǧ lij nuʹtt 50 eeʹǩǩed, leša teeknlaž valvvâmriâžldõõǥǥ jouʹdde oođeed nuʹtt lååi eeʹjj kõõskin.
Säiʹmmstraŋggčuâlast šâdd bieʹll mettar õllʼjab (3,5 m) da cõggâmäärv lââʹzztummšen põskkääb ǥu aalǥâst plaaʹne. Čuâl, čuâlluusi da jorbbcõkldõõǥǥi ǩiddummšid da raajõõzzid liâ mottam. Cõggâmčuâl räʹjje raajjräigga väʹlddkååʹdd raajjcertldõõǥǥ ââlda. Teeknlaž välvvam räʹtǩǩõõzzid ooudâsveǩǩe pueʹrben toiʹmmjeeʹjen.
Cõggâmčuâllhaʹŋǩǩõõzzâst lij rajjum pirrõsčiõlǥtõs. Ooʹbbdneǩ-Lääʹdd ELY-kõõskõs raaji pirrõsčiõlǥtõõzz vuâđast tuʹmmstõõǥǥ, što nuõrttraaj cõggâm- čuõllu jiâ suåvtõõl pirrõsvaikktõõzzi arvvlâsttmõõžžâst uvddum lääiʹj (252/2017) meâldlaž arvvlâʹsttem-mõõntõõllmõõžž. Čiõlǥtõõzzâst tuõttâm miârkkteei pirrõsvaikktõõzzid väʹldde lokku čõlggâmčuâllhaʹŋǩǩõõzzâst nuʹtt, što tõn vaikktõõzzid vueiʹtte vuäǯǯad priimmâm tässa. Ââʹnnemǩiččlâsttmõõžži lââʹssen seuʹrrje jm. žeeʹvti jieʹllemnaaʹlid čuâlast.
Eeʹttiǩ-kåʹdd priimi pâʹsslašttâm-mannust 2025 halltõõzz eʹtǩǩõõzz raajjvärddjemlääʹjj mottmõõžžâst da lääʹǩǩmuuttâs puätt viõʹǩǩe 1.5.2025. Lääʹǩǩmuttâz mieʹtt Nuõrttraajj čõlggâmčuâllhaʹŋǩǩõõzz koʹrvveemkõõččmõõžžid räʹtǩǩee Mäddmetteemstroiʹttel tååimast ǩiiddâs jeällmõõžž da jeäʹrbuž vuõiggâdvuõđi låʹnstummšin uvddum lääʹjj 603/1977 meâldlânji. Täävtõssân lij äuʹǩǩeed raavâs silttummuš da ǩiõččlâsttmõš mäddvuäʹmsteeikoʹrvvõõzzin. Mäddvuäʹmstemkõskkvuõđ seilla seämmanalla tõn räjja ǥu Raajjvärddjemstroiʹttel vuäǯǯ ââʹnnemvuõiggâdvuõđ cõggâmčuâllvoudda.
